काठमाडौं २२ बैशाख / नेपाली सेनाले सैन्य कर्मचारीको शैक्षिक प्रमाणपत्र छानबिन थालेको छ। अहिले परीक्षा नियन्त्रण कार्यालय सानो ठिमीमा जवान र अधिकृतको एसएलसी/एसईई प्रमाणपत्र छानबिन भइरहेको छ। यसपछि सैन्य कर्मचारीको एसईईभन्दा माथिल्लो तहको शैक्षिक प्रमाणपत्र छानबिन गर्ने तयारी जंगीअड्डाको छ।

छानबिनका लागि जंगीअड्डाबाट प्रमाणपत्र आइरहेको पनिकाले जनाएको छ। पनिकाले एसईई (यसअघि एसएलसी) को प्रमाणपत्र मात्र प्रमाणीकरण गर्छ। जंगीअड्डाबाट प्रमाणपत्र प्रमाणीकरणका लागि अनुरोध पठाएको यो पहिलोपटक हो। परीक्षा नियन्त्रक विष्णुप्रसाद अधिकारीका अनुसार विशेष छानबिनका लागि भन्दै सेनाले अनुरोधपत्रसहित प्रमाणपत्र पठाइरहेको छ। पछिल्लो समय एकैपटकमा सयौं थान प्रमाणपत्र पनिकामा आइरहेको छ।

सेनाको पत्रमा जंगी अड्डाको लोगो र छाप पनि हुन्छ। तर फरकफरक गुल्म, गण र टुकडीमा कार्यरत सैनिकको प्रमाणपत्र छुट्टाछुट्टै आउँछन्। अधिकारीका अनुसार कतिपय भने व्यक्तिगत रूपमै आउने गरेका छन्। उनले भने, ‘कहिले जवान आफैं आउँछन्। कहिले एकैजनाले पनि दर्जनौं प्रमाणपत्र ल्याउने गरेका छन्।’

‘प्रमाणपत्र हेर्दा त सेनाको हो कि होइन थाहा पाउँदैनौं। तर एकै व्यक्तिले ठूलो फाइल ल्याएपछि कसको हो भनेर सोध्दा उनीहरूको हो भन्ने जानकारी आउँछ’, परीक्षा सहनियन्त्रक भवराज कोइरालाले भने, ‘कतिपयले प्रमाणपत्रकै कारण तलब रोकिएको, बढुवाको फाराम भर्न नपाएको लगायत गुनासा लिएर छिटो प्रमाणीकरण गरिदिनुपर्‍यो भन्दै अनुरोध गर्छन्। तर ल्याइएका प्रमाणपत्र कुन दर्जाका कर्मचारीको हो भन्ने जानकारीचाहिँ हुँदैन।’

छानबिनका लागि आउने प्रमाणपत्रको संख्या गत साउनदेखि बढेको छ। त्यसअघि नगण्य मात्रामा कुनै व्यक्ति मात्र छानबिनका लागि प्रमाणपत्र लिएर आउँथे। ‘एक वर्षदेखि भने संस्थागत रुपमै सम्बोधन गरेर आउन थालेको छ’, प्रमाणपत्र प्रमाणीकरण शाखाका टीका कुँवरले भने, ‘सेनाकै प्रमाणपत्र प्रमाणीकरणको चाप बढेपछि बिहानदेखि रात नपर्दासम्म कार्यालयमा बसेर काम गरेका छौं।’ सेवा प्रवेश गर्दा, बढुवा प्रयोजनका लागि पेस भएका र शान्ति सेनामा विभिन्न मुलुकमा जाने क्रममा पेस भएका प्रमाणपत्रमा विशेष निगरानी हुने गरेको छ।

प्रमाणीकरणका लागि आएका प्रमाणपत्रमध्ये केही मात्रामा नक्कली हुने गरेको पनिकाले जनाएको छ। ‘कहिले एकै पटकमा सय वटा पनि आउँछ। कहिले पाँच वा दसवटा मात्र पनि आउँछ। त्यसमा केही नक्कली पनि भेटिन्छन्। तथ्यांक भने राख्न सकेका छैनौं’, नियन्त्रक अधिकारीले भने।

नेपाली सेनाका प्रवक्ता विज्ञानदेव पाण्डेले सेनाभित्र रहेका सबै सकल दर्जाको प्रमाणपत्र प्रमाणीकरण गर्ने अभियानअन्तर्गत परीक्षा नियन्त्रण कार्यालयमा पठाइएको बताए। एसएलसीको मात्र नभएर अन्य तहका शैक्षिक प्रमाणपत्र पनि प्रमाणीकरण गर्न लागिएको उनले बताए। ‘कुनै तहका सेनाको आईए, बीए, वा त्यसभन्दा माथिल्लो तहका प्रमाणपत्र छन् भने पनि भेरिफाई गराउनुपर्ने नियम छ। त्यसैले त्रिभुवन विश्वविद्यालयलगायतका निकायमा पनि प्रमाणपत्र पठाउने गरेका छौं’, पाण्डेले भने।

सरकारले पहिलोपटक २०५७ सालमा राष्ट्रव्यापी अभियान चलाएर निजामती सेवाका कर्मचारीको शैक्षिक प्रमाणपत्र छानबिन गरेको थियो। त्यतिखेर पनि नेपाली सेनाको प्रमाणपत्रलाई सरकारी छानबिनको दायरामा ल्याइएको थिएन। त्यतिबेला कुनै दर्जाको प्रमाणपत्रमा शंका लागेमा वा उजुरी परेमा मात्र छानबिन हुने गरेको थियो।

पनिका भक्तपुरले अहिले केन्द्रीय कार्यालयबाट २०५२ सालअघिको एसएलसीको प्रमाणपत्र मात्र प्रमाणीकरण गर्छ। उपनियन्त्रक दामोदर आचार्यका अनुसार त्यसपछिका प्रमाणपत्र क्षेत्रीय शिक्षा निर्देशनालयबाटै प्रमाणीकरण हुन्छ। केन्द्रबाटै प्रमाणीकरण गराउन चाहनेले दोब्बर दस्तुर तिर्नुपर्छ। प्रमाणपत्र प्रमाणीकरण गर्दा केन्द्रबाट भएर पाँच सय र क्षेत्रीय स्तरबाट भने दुई सय पचास रुपैयाँ राजस्व लाग्छ।

कुनै सरकारी कार्यालयबाट प्रमाणीकरणका लागि अनुरोध गरिआएका प्रमाणपत्रमा भने राजस्व लाग्दैन।

अन्नपूर्ण पोष्टमा सूर्यप्रसाद पाण्डेले लेखेका छन् ।